Özgeçmiş
Ertuğrul Kürkçü, (d. 5 Mayıs 1948, Bursa) sosyalist devrimci, yayıncı ve yazar. 24. Dönem Mersin, 25. ve 26. Dönem İzmir Milletvekili, Halkların Demokratik Partisi (HDP) Onursal Başkanı, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Onursal üyesi ve İlerici Enternasyonal Danışma Kurulu üyesi. Dr. Ayşe Nilüfer Kürkçü ile evli, çocuksuz. Emekli kamu çalışanı baba ile emekli işçi annenin ikinci çocuğu. Anne ve babası hayatta değil. Babasının birinci evliliğinden emekli öğretmen erkek kardeşi ve emekli işçi kızkardeşi ile babasının ikinci evliliğinden emekli kamu çalışanı erkek kardeşi hayatta. Bir kamu bankası çalışanı olan en küçük kardeşini 2005’te genç yaşta kaybetti.
Kürkçü ilkokulu Ankara Anafartalar ve Maltepe İkokullarında, ortaokulu Talas Amerikan Ortaokulu, Ankara Atatürk Lisesi ve İzmit Lisesi’nde okudu. 1966’da İzmit Lisesi’nden mezun oldu, aynı yıl ODTÜ Mimarlık Fakültesi’nde üniversite öğrenimine başladı. 1968’in devrimci öğrenci hareketi içinde ilk siyasal etkinliklerine girdi. 1970’de ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü Başkanı oldu.
Devrimci siyasal mücadele
1968 kuşağının öncü isimlerinden olan Kürkçü, 18 Ekim 1970’de Türkiye Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu (DEV – GENÇ) Genel Başkanlığı’na seçildi. Mahir Çayan ve arkadaşlarının öldürüldüğü Kızıldere katliamından sağ kurtulan tek kişi oldu. Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandı, ölüm cezasına mahkûm edildi, 1974’te çıkarılan genel Af Yasası ile cezası 30 yıla çevrildi; 14 yılını ceza evinde geçirdi. 1986’da yapılan infaz yasası değişikliğiyle serbest bırakıldı. Ceza evinde iken Karl Marx’ın Biyografisi’ni Türkçe’ye çevirdi.
Yeniden siyaset ve alternatif habercilik
Serbest bırakıldıktan sonra, İletişim Yayınları için tasarladığı 8 ciltten oluşan “Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi”nin yayın yönetmenliğini yaptı. (1987-89)
1991-97 yıllarında Uluslararası alternatif haber kurumu “Üçüncü Dünya Haber Ajansı”nın (IPS) İstanbul muhabirliği ve temsilciliğini sürdürdü. Devletten ve sermayeden bağımsız bir haber mecrası oluşturmak üzere başlatılan Bağımız İletişim Ağı‘nın (BİA) ve bu etkinliklere destek veren IPS İletişim Vakfı‘nın kurucuları arasında yer aldı. BİA’nın Proje Koordinatörlüğünün yanı sıra haber sitesi bianet.org‘da yayıncı ve yazar olarak da çalıştı.
Kürkçü cezaevi sonrası siyasi etkinliğini Özgürlük ve Dayanışma Partisi‘nde (ÖDP) sürdürdü. 1996’da ÖDP’nin kurucuları ve Parti Meclisi ve Merkez Yürütme Kurulu üyeleri arasındaydı. ÖDP’deki ayrışmaların ardından oluşumuna katıldığı Sosyalist Emek Hareketi Parti Girişimi’nin (SEH) Sosyalist Cumhuriyet Kolektifi (SCK) ve Sosyalist Demokrasi Kolektifi’yle (SDK) birlikte 27-28 Mart 2010’da gerçekleştirdiği konferansta oluşturulan Sosyalist Gelecek Parti Hareketi (SGPH)’nin eş-sözcüsüydü. Kürkçü halen Sosyalist Gelecek Parti Hareketi (SGPH), Toplumsal Özgürlük Platformu (TÖP), Sosyalist Parti ve Sosyalist Birlik Hareketi’nin, bağımsız sosyalistlerle birlikte 2013’te oluşturdukları Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi’nin (SYKP) fahri üyesi.
Parlamentoda
sırasında Akdeniz ilçesinin çocuklarıyla
Ertuğrul Kürkçü 12 Haziran 2011 milletvekili genel seçimlerinde Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) ile 13 sosyalist parti ve hareketin oluşturduğu Emek, Demokrasi ve Özgürlük bloku tarafından Mersin’den bağımsız aday gösterildi.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) aralarında Ertuğrul Kürkçü, Gültan Kışanak, Sabahat Tuncel, Leyla Zana, Hatip Dicle, İsa Gürbüz, Salih Yıldız’ın da bulunduğu 12 bağımsız milletvekili adayının adaylıklarını, milletvekili seçilme yeterliliğini etkileyecek eski mahkumiyetleri bulunduğu gerekçesiyle iptal etti.
Ancak, yaygın protestolar ve karara yapılan hukuki itirazlar sonrasında YSK Hatip Dicle, Leyla Zana, Sebahat Tuncel, Gültan Kışanak, Ertuğrul Kürkçü ve Salih Yıldız’la ilgili vetoyu kaldırdı. Kürkçü, Geçerli oyların yaklaşık % 9,70’ini aldı ve ilk kez Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne 24. Dönem Mersin Milletvekili olarak girmeye hak kazandı. Büyük babası Kadri Ahmet Kürkçü TBMM 1. Dönem Diyarbakır ve 2. Dönem Siverek milletvekillerindendi.
Kürkçü, 7 Haziran 2015 milletvekili genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) adayı olarak İzmir 1. Bölge’den yeniden seçilerek milletvekili oldu. Tekrarlanan seçimler sonucu 1 Kasım 2015 milletvekili genel seçimlerinde de bir kez daha HDP adayı olarak İzmir 1. Bölge’den seçildi ve TBMM’ye girdi.
Ertuğrul Kürkçü 24. Dönemde Ekim 2013’e değin TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ile, komisyonun Cezaevleri, Şiddetten Kaynaklanan Yaşam Hakkı İhlalleri, Kadına Karşı Şiddet ve Uludere Katliamı’nı inceleyen alt komisyonlarında ve Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Türk delegasyonu ve AKPM Birleşik Sol Grubu içinde BDP-Blok Grubunun tek üyesiydi.
24. Dönemde Ekim 2014’ten başlayarak TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ve Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu (KPK) ile Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal işler Komisyonlarında HDP Meclis Grubu’nu temsil etti. Kürkçü, 25. ve 26. dönemlerde de TBMM Çevre Komisyonu ile Plan ve Bütçe Komisyonlarında yer aldı ve HDP milletvekili olarak AKPM Türk delegasyonu ile AKPM Birleşik Avrupa Solu Grubunda HDP’yi temsil etti.
Ertuğrul Kürkçü, HDP Tüzüğünün seçimli görevlere arka arkaya en çok iki dönem gelinebileceği ilkesi uyarınca 2018 Milletvekili Genel Seçimleri için milletvekili adayı olmadı. Onursal Başkan sıfatıyla HDP Parti Meclisi ve Merkez Yürütme kurulundaki görevlerini sürdürüyor.
TBMM üyeliğiyle birlikte AKPM’deki görevinin de sona ermesinin ardından Birleşik Avrupa Solu Grubu’nun önerisiyle Kürkçü’ye AKPM Başkanlığı’nca Onursal Üye ünvanı verildi. Kürkçü bu sıfatla AKPM’yi uluslararası temsil görevlerine davet edilebilecek.
HDK ve HDP’nin başında
Kürkçü “Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku”nun bir toplumsal ve demokratik mücadele birliğine dönüşmesi ve seçimlerde birliği bir ortak partiyle temsil etmesini amaçlayan Halkların Demokratik Kongresi‘nin (HDK) kurucuları arasında yer aldı. 15-16 Ekim 2011’de Ankara’da Türkiye’nin 21 bölgesinden gelen 1000’i aşkın delegeyle düzenlediği kongrenin açılış konuşmasını yapan Kürkçü, Halkların Demokratik Kongresi’nin Genel Meclis Divan üyeliğine ve dönem sözcülüğüne getirildi.
Kürkçü, Ekim 2013’te diğer üç BDP-Blok İstanbul milletvekili Sebahat Tuncel, Sırrı Süreyya Önder ve Levent Tüzel ile birlikte Halkların Demokratik Kongresi’nin mücadelesini politik alana taşımak üzere kurulan Halkların Demokratik Partisi’ne (HDP) katılmak için BDP’den istifa etti. Kürkçü’nün TBMM komisyonlarıyla AKPM’deki görevleri de TBMM içtüzüğüne göre HDP’nin bir grup oluşturacak sayıda milletvekili bulunmadığı için sona erdi.
Ertuğrul Kürkçü 27 Ekim 2013’te toplanan HDP 1. Olağanüstü Kongresinde Sebahat Tuncel ile Birlikte HDP Eş Başkanlığına seçildi. Ertuğrul Kürkçü ve Sebahat Tuncel görevlerini 22 Haziran 2014’te toplanan HDP 2. Olağanüstü Kongresi’nde Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’a devrettiler; Kürkçü HDP Tüzüğü‘ne eklenen bir madde ile HDP’nin “Onursal Genel Başkanlığı”na getirildi; Kürkçü bu sıfatla HDP Parti Meclisi ve Merkez Yürütme Kurulları’nın daimi üyesi oldu. Kürkçü 6 Temmuz 2014’teki HDK Genel Meclisi toplantısı kararıyla Tuncel ile birlikte seçildiği HDK eşsözcülüğü görevini Kasım 2016’ya değin sürdürdü. HDK 7. Genel Kurulu’nda görevini Prof. Onur Hamzaoğlu’na bıraktı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın HDP milletvekillerinin yargı baskısı altına alınması amacıyla yaptığı dokunulmazlıkların kaldırılması çağrısı ardından 20 Mayıs 2016’da gerçekleştirilen Geçici Anayasa Değişikliğiyle Ertuğrul Kürkçü’nün milletvekilliği sürerken dokunulmazlığı diğer 54 HDP milletvekiliyle birlikte kaldırıldı. Kürkçü dokunulmazlıkların kaldırıldığı tarihte TBMM’ye ulaşmış 16 fezleke uyarınca yargılanmaya başladı. Bugüne kadar görülen davaların üçünden beraat eden Kürkçü, Aralık 2018’de Iğdır Ağır Ceza Mahkemesince, 2016 Newrozunda Iğdır’da yaptığı konuşmada “terör örgütü propagandası” yaptığı gerekçesiyle 2 yıl ağır hapis cezasına mahkum edildi, karar Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi’nce Kasım 2020’de onaylandı ve Kürkçü’nün itirazı üzerine Yargıtay’a gönderildi. Kürkçü diğer davalarından 50’yi aşkın yıl hapis tehdidiyle Diyarbakır, Siirt, Silvan, Batman, İstanbul, Gebze, İzmir ve Ankara mahkemelerinde yargılanmaya devam ediyor.
Yazarlık ve yayıncılık
Kürkçü, Nisan 2011’de milletvekili adayı olduktan sonra, kurucularından olduğu, koordinatörlüğünü yaptığı ve gazeteci-yazar olarak çalıştığı bianet.org haber sitesini de kapsayan BİA (Bağımsız İletişim Ağı) projesindeki [1] görevlerinden ayrıldı. Kürkçü 2002 – 2007 arasında siyaset ve kültür dergisi Siyasi Gazete‘yi çıkardı. Siyasi Gazete’nin “eki” Sosyalist Emek’in ardından Eylül 2009-Ağustos 2011 arasında yayınlanan Sosyalist Gelecek Parti Hareketi’nin yayını Ekmek & Özgürlük‘ün de editörüydü. Halen Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi’nin (SYKP) yayın organı Siyaset Gazetesi ile SiyasiHaber.org ve günlük Özgür Gündem gazetesinin kapatılmasından sonra yayına başlayan Yeni Yaşam‘da yazıyor.
Ertuğrul Kürkçü’nün Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi için yazdığı imzalı makaleleri bir araya getiren kitabı “İsyanın İzinde” Kasım 2013’te dipnot yayınevince yayınlandı. Kürkçü’yle cezaevinden çıktıktan sonra yapılan söyleşilerden bölümleri bir araya getiren “Pratiğin Aklı Teorinin Heyecanı” başlıklı derleme de Mayıs 2014’te aynı yayınevinden çıktı.
Kürkçü İnsan Hakları İzleme Örgütü‘nün yayımladığı Savaş ve İnsan: Türkiye’de Silah Transferleri ve Savaş Yasaları İhlalleri adlı kitabı Türkçeye çevirdiği için 14 Mart 1997‘de ertelemeli 10 ay hapis cezasına mahkûm edildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Kürkçü’nün açtığı davada Türkiye‘nin 2 bin 500 Euro ödemesine karar verdi.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.